Dossiers
Spreken over kennis, opleiding en begeleiding is onmogelijk zonder te kijken naar de rol van de overheid op dit vlak. De financiële crisis heeft overheden doen inzien dat aanmoediging van kortetermijnconsumptie - door goedkope financiering – gevaarlijk kan zijn. Daarom hebben ze massaal het geweer van schouder veranderd en wordt er steeds meer zelfredzaamheid verwacht. Burgers worden verondersteld zelfstandig grote beslissingen te nemen, zoals sparen voor hun oude dag of de studies van hun kinderen. Deze trend wordt verder ondersteund door de groeiende vergrijzing.
Volgens neoklassieke economische modellen hoeft die zelfredzaamheid geen probleem te zijn. Deze modellen gaan er immers van uit dat consumenten hun uitgaven zullen spreiden over hun leven en een goed evenwicht zullen aanhouden tussen sparen en spenderen. Maar klopt die veronderstelling wel? Niet echt, zo blijkt uit een recente studie van de OESO. Die geeft namelijk aan dat 63% van de Belgen slecht scoort op financiële geletterdheid.
Financiële kennis is opgebouwd uit drie pijlers:
Financiële kennis alleen volstaat niet om een mooie financiële toekomst op te bouwen. Iemand kan bijvoorbeeld perfect alle voordelen kennen van pensioensparen, maar toch onvoldoende motivatie vinden om er vandaag nog mee te beginnen. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat sparen voor later rationeel heel moeilijk is. De toekomst lijkt vaak nog veel te ver weg. Wanneer is het ‘later’? Hoeveel ga je ‘later’ nodig hebben? En waarom zou u daar nu al toegevingen voor doen? Dat zijn uitdagingen rond sparen die los staan van pure kennis.
Om financieel geletterd te zijn, moet er dus een samenspel zijn tussen financiële basiskennis, verantwoordelijk financieel gedrag en gezonde financiële attitudes. Wie op een of meerdere van deze vlakken tekortschiet, zal volgens onderzoek minder sparen voor onvoorziene uitgaven, meer last hebben van een hoger schuldniveau en vaker gebruik maken van kredieten met een hogere kostprijs.
Financiële ongeletterdheid kan gelukkig verholpen worden. Zo kunt u voor algemene vraag terecht op website zoals Wikifin of mijngeldenik.be, ondersteund door Febelfin. Ook zelfstudie kan u snel op weg helpen.
De verantwoordelijkheid om mensen te informeren ligt echter niet uitsluitend bij de banken. Ook in het onderwijs zou er dringend aandacht moeten komen voor financiële opvoeding. Vlaams Minister van Onderwijs Hilde Crevits en het parlement hebben intussen al plannen in die richting opgestart. Zo wordt momenteel gewerkt aan financiële kennisdoelen vanaf het eerste middelbaar, zodat leerlingen al vanaf hun veertiende over een financiële basisgeletterdheid zouden beschikken.
