Dossiers
De afgelopen weken ging er een siddering door het Nederlandse pensioensysteem. Miljoenen Nederlanders kregen te horen dat hun pensioen mogelijk zal dalen door de lage rente. De kwetsbaarheid van het Nederlandse pensioensysteem heeft ermee te maken dat Nederlanders sparen voor hun pensioen. Het gespaarde geld wordt grotendeels belegd in obligaties. Nu die almaar minder opbrengen, komen hun pensioenen in gevaar. In combinatie met kwakkelende beurzen lijken ‘kortingen’ op de Nederlandse pensioenen de komende jaren onafwendbaar.
In ons land vormt de lage rente op het eerste gezicht geen bedreiging voor onze pensioenen. Die worden immers uitbetaald met de sociale bijdragen van de werkende bevolking. In tijden van lage rentevoeten lijkt dat een troef. De recordbedragen op spaarboekjes maken echter duidelijk dat ook wij Belgen er niet helemaal gerust in zijn. ‘Ik heb het gevoel dat veel mensen een vermogen in gedachten hebben dat ze nodig denken te hebben wanneer ze met pensioen gaan’, twitterde Olivier Blanchard. ‘Als de rentevoeten lager zijn, gaan ze meer sparen, niet minder.’
Bij ons komt de pensioendreiging uit demografische hoek. Door de vergrijzing moeten de sociale bijdragen van de werkende bevolking over meer grijze hoofden verdeeld worden. Bovendien komen er minder jonge mensen bij op de arbeidsmarkt. Door die ‘ontgroening’ komt er minder zaad in het pensioenbakje. Hoewel we dit probleem al decennialang zien aankomen, slagen we er niet in om het te counteren. Ooit hadden we een Zilverfonds. Maar dat was na 15 jaar nog altijd een lege doos en werd in 2016 terug ontbonden. Ook een fundamentele pensioenhervorming laat nog altijd op zich wachten. Uit voorzorg leggen mensen zelf een bijkomende reserve aan voor hun pensioen. Nu de rentevoeten almaar dieper wegzakken, moeten ze daar meer voor sparen.
Onze bescheiden tweede pensioenpijler - het aanvullend bedrijfspensioen – kan het tij voorlopig niet keren. Temeer daar dit, net als in Nederland, een spaarsysteem is, dat dus te lijden heeft onder de lage rente. Met een wettelijk minimumrendement van 1,75% hebben Belgische gepensioneerden op het eerste gezicht weinig te vrezen. Maar rendementen laten zich niet dwingen. Als over de volledige looptijd bekeken geen gemiddeld rendement van 1,75% per jaar wordt gerealiseerd , dan moeten de werkgevers de tekorten bijpassen. Zo sluipen er toch rentezorgen in het systeem.
Alle ingrediënten voor een negatieve spiraal zijn aanwezig. Lage rentevoeten en onzekere pensioenvooruitzichten doen meer sparen en knagen aan het vertrouwen van de bedrijven en de gezinnen. Daardoor gaan we met z’n allen nog meer sparen en zakken de rentevoeten nog dieper weg. Nooit eerder hadden Belgische spaarders zoveel geld op hun boekjes.
