Dossiers
Het liefst van al gaan we verandering uit de weg, ook als dat zou betekenen dat we erop vooruit gaan.
Het liefst van al gaan we verandering uit de weg, ook als dat zou betekenen dat we erop vooruit gaan.
Toch is die afkeer voor verandering niet zo vreemd. Veranderen betekent ook dat we moeten bekennen dat onze vorige keuze niet de beste was. Maar wist u dat ook uw spaargeld hieronder kan lijden?
Verandering vermijden wordt door wetenschappers ook de ‘status quo bias genoemd’. Deze denkfout hangt samen met andere psychologische fenomenen zoals verliesaversie en inertie.
Verliesaversie betekent dat mensen veel sterker reageren op een verlies dan op een evenwaardige winst. Inertie staat voor traagheid en een gebrek aan daadkracht om dingen in beweging te brengen. Het zijn stuk voor stuk mentale processen die aangeven waarom mensen liefst in een stabiele en onveranderlijke situatie blijven. Ook de volgende wetenschappelijke studies ondersteunen dit.
Bij een experiment van Kahneman en Tversky1 werden de deelnemers opgesplitst in drie groepen:
De studie toonde aan dat de koffiemok en de Zwitserse chocolade door de leden van groep 1 min of meer gelijk gewaardeerd werden. Maar toen de onderzoekers vroegen aan de leden van groep 2 en 3 of ze wilden ruilen (de mok tegen de chocolade en omgekeerd), zei slechts ongeveer 10% daarop te willen ingaan. Dit geeft aan dat mensen hun bezit sterk (blijven) waarderen, zelfs als daar een aantrekkelijk alternatief tegenover staat.
Mensen willen een gevoel van controle hebben en verkiezen het gevoel dat ze in het verleden de juiste keuze gemaakt hebben.
Dataonderzoek van Samuelson en Zeckhauser2 onderzocht de bereidheid van personeelsleden om in te tekenen op een gezondheidsplan tegen een gunstiger tarief.
Wat bleek? Nieuwe medewerkers schreven veel sneller in op het nieuwe plan dan oudere werknemers die al een ziektekostenverzekering hadden. Zij waren veel terughoudender om over te stappen, ook al was het nieuwe plan duidelijk beter.
De onderzoekers verklaren deze houding als volgt: mensen willen een gevoel van controle hebben en verkiezen het gevoel dat ze in het verleden de juiste keuze gemaakt hebben.
Studies van Kahneman en Tversky tonen aan dat we ons slechter voelen over negatieve gevolgen van nieuwe keuzes dan over negatieve gevolgen door niet veranderd te hebben.
Toegepast op uw spaargeld, zou u dus een slechter gevoel hebben bij de administratiekosten (in geld of tijd) die u mogelijk moet betalen naar aanleiding van het veranderen van bank, dan over de hogere rente die u misloopt door bij uw huidige bank te blijven.
De status quo bias is dus een logische verklaring voor het feit dat mensen bij de bank blijven waar ze al zoveel jaren klant zijn, terwijl een spaarrekening bij een andere bank heel wat voordelen kan opleveren: een hogere rente, geen kosten of extra service.
Bovendien beschermt een spaarrekening bij een tweede bank u tegen impulsaankopen, zodat uw gespaard kapitaal onaangeroerd blijft.
Voetnoten:
1 Kahneman, D., & Tversky, A. (1982). The psychology of preference. Scientific American, 246, 160-173.
2 Samuelson, W., & Zeckhauser, R. J. (1988). Status quo bias in decision making. Journal of Risk and Uncertainty, 1, 7-59.
